بور (boron) چیست؟
عنصر بور یا boron یک عنصر شیمیایی با عدد اتمی 5 است. عنصر بور از شبه فلزها است و دارای فراوانی کمی در پوسته زمین می باشد. عنصر b به عنوان یک عنصر بسیار ناچیز در زندگی انسان ها و حیوانات نقش دارد. در پوسته زمین عنصر بورون نسبتا کمیاب است و تنها 0.001 از آن را تشکیل می دهد. نماد شیمیایی بور B است.
کاربرد بور (boron)
از کاربردهای عنصر بور می توان به کاربرد بور در صنعت شیشه و سرامیک ، مواد شوینده ، فضاپیماها ، راکتورهای هسته ای ، مصارف پزشکی و دارویی اشاره کرد. اسید بوریک و بورات از ترکیبات حاوی بور هستند و از اسید بوریک در ساخت حشره کش ها و از بورات در تهیه بسیاری از مواد پاک کننده و شوینده لوازم خانگی استفاده می شود.
آب دریا شامل حدودا ppm4-5 ، آب رودخانه ها به طورکلی شامل ppm10 ، جلبک های دریایی ppm8-15 ، و در صدف های دریایی ppm4-5 توده خشک از عنصر بور پیدا شده است. نماد شیمیایی بور در محلول های آبی به صورت B(OH)3aq - B(OH)4aq یافت می شود.
بور و واکنش آن در آب
در شرایط عادی بور با آب واکنش نمی دهد اما با این حال ترکیبات بور ممکن است در آب واکنش دهند. به عنوان مثال تری فلوئورید بور با آب و اکنش می دهد و منجر به تولید دی اتیل اتر BF3 (تری فلورید بور) و برخی گازهای قابل اشتعال می شود. همچنین برخی از ترکیبات بور در آب هیدرولیز می شوند مانند یدید بور.
حلالیت بور و ترکیبات بور در آب
به طور کلی نمک های بور قابلیت انحلال بالایی در آب دارند. اسید بوریک با حلالیت 75g/L، بوراکس 2.25g/L، تری اکسید بور 22g/L، تری فلوئورید بور از ترکیبات بور است که حداقل میزان حلالیت بور در آب را با مقدار 2/4 گرم در لیتر دارا می باشد.
همچنین برخی از ترکیبات بور مانند نیتریت بور به طور کامل در آب نامحلول است.
عنصر بور از چه منابعی وارد آب می شود؟
مواد معدنی فراوان ترین محتویات بورون هستند که شامل کرنیت ، بوراکس ، کولمانیت است و همچنین در تخته سنگ و صخره و لوم غنی یافت می شود غلظت بور در خاک بین ppm80-5 متفاوت است . بورون از سنگ و خاک از طریق هوازدگی منتشر شده و از طریق خاک وارد آب می شود.
مزایا و مضرات عنصر بور بر بدن انسان
بدن انسان شامل حدود 0.7ppm عنصر بور است و بعنوان یک عنصر ضروری در رژیم غذایی در نظر گرفته نشده است. مصرف روزانه حدود 2 میلی گرم بور توصیه می شود که از طریق میوه و سبزیجات دریافت می شود. مصرف روزانه بیش از 5 میلی گرم از اسید بوریک توسط انسان باعث تهوع ، استفراغ ، اسهال ، لخته شدن خون ، و تحریک پوست و چشم می شود. مصرف مقادیر بالای 20 گرم در روز برای زندگی بسیار تهدید کننده است.
برخی از محققان از ارتباط احتمالی بین میزان بور در خاک و آب آشامیدنی و وقوع بیماری آرتریت (بیماری ورم مفاصل - شایعترین نوع آرتریت استئوآرتریت است که به آن آرتروز یا ساییدگی مفصل هم می گویند) خبر می دهند.
از ترکیبات بور یعنی اسید بوریک و بوراکس در علم پزشکی به مقدار مشخص و معینی در درمان تومورهای مغزی استفاده می شود.
سازمان بهداشت جهانی حداکثر غلظت بور در آب آشامیدنی را زیر 0.5 میلی گرم در لیتر و استانداردهای اتحادیه اروپا حداقل سطح بور را زیر mg/L 1 اعلام نموده اند.
مزایا و مضرات زیست محیطی عنصر بور چیست؟
عنصر بور در رژیم غذایی تعدادی از موجودات مورد نیاز است و نقش مهمی در میتوز و تقسیم سلولی ایفا می کند به عنوان مثال در جلبک سبز و برخی از گونه های گیاهی کمبود بور باعث مشکلات رشد و نموشان می شود.
حداکثر غلظت بورون در گیاهان و گونه های گیاهی حدود 30-75ppm می باشد غلظت بیش از ppm100 باعث مسمومیت و کاهش عملکرد گیاه می شود اما برخی از گونه های چمن غلظت بالای بور را تحمل می کنند اما گونه های کاج بسیار حساس هستند.غلظت بالای بور (غلظت بین 300-10 ppm) در آب ممکن است برای برخی از گونه های ماهی سمی باشد.
چگونه عنصر بور یا بورون را از آب حذف کنیم؟
بور به طور طبیعی عمدتا بصورت اسید بوریک و یا نمک اسید بوریک وجود دارد اسید بوریک را می توان با رزین های تبادل یون حذف نمود اما به دلیل شباهت آن به سیلیکات باید فرآیند حذف و تصفیه با دقت صورت گیرد. همچنین در فرآیند اسمز معکوس غشاهای ممبرین در از بین بردن ذرات باردار یون بورات بسیار مؤثر هستند.
عنصر بور چه نوع عنصری است؟
بور عنصری غیر فلزی، چند منظوره و از گروه 13 جدول تناوبی است. این عنصر ترکیبی از مواد مغذی برای گیاهان است. همچنین بورون مهم در موارد هسته ای به شمار می رود.
نماد عنصر بور چیست؟
نماد شیمیایی بور B است.
مطالب مرتبط:
معایب آب سخت