سپتیک تانک (Septic Tank) مخزنی دفنی است که برای تصفیه فاضلاب به صورت کارامد و مستقل عمل می کند. سپتیک تانک یک روش مطمئن و ایمن برای تصفیه فاضلاب است و بیشتر در مناطقی که دارای زهکشی ضعیف و به دور از شبکه جمع آوری فاضلاب است استفاده می شود، این سیستم با جمع کردن فضولات و فاضلاب در یک مخزن بزرگ در زیر زمین کار می کند و اغلب در مناطق روستایی استفاده می شود. به صورت کلی مخازن سپتیک تانک در مناطق شهری خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد. این سیستم، یک سیستم مقرون به صرفه جهت کاهش بار آلودگی فاضلاب است. 
کامرون (Cameron)، با پیشرفت روی طرح های خود برای اولین بار از اصطلاح  "سپتیک تانک" برای سیستم خود در اکستر (انگلیس) در سال 1895 استفاده کرد. این سیستم چند سال بعد توسط دولت محلی اکستر برای استفاده در شهر پذیرفته شد. در آن زمان گاز متان خروجی این سیستم برای استفاده در سیستم گرمایش و روشنایی استفاده می شد.
یک مخزن سپتیک تانک یک مخزن ته نشینی در زیر زمین است که از طریق بیولوژیکی و همچنین با استفاده از زهکشی فاضلاب را تصفیه می کند.
آنچه که سیستم سپتیک تانک می سازد و عملیات تصفیه فاضلاب را انجام می دهد، در واقع باکتری ها هستند. آنها مواد آلی موجود در فاضلاب را تجزیه می کنند و فاضلاب را تا حدی که قابل تخلیه ایمن به زمین باشند تصفیه می کنند. کل این سیستم برای سالم نگه داشتن و آماده به کار گذاشتن باکتری ها طراحی شده است. در این سیستم:
1. تمام جریان فاضلاب به سپتیک تانک فرستاده می شود.
2. آب همراه مواد زاید که فاضلاب نامیده می شود، بیشتر حجم مخزن را پر می کند و باکتری های بی هوازی مواد آلی موجود در مخزن را تجزیه می کنند.
3. یک لایه از لجن در کف مخزن ته نشین می شود. لجن، از مواد آلی و محصولات تولید شده از هضم این مواد توسط باکتری ها تشکیل شده است.
4. یک لایه کف روی مایع داخل تانک تشکیل می شود که عمدتا روغن، چربی و ترکیبات آنها هستند. مخزن سپتیک مانند یک برکه ته نشینی عمل می کند جامدات سنگین در ته مخزن ته نشین می شوند و تولید لجن می کنند و مواد سبک مثل کف و روغن و چربی روی سطح شناور می مانند.
5. وجود یک فیلتر در سیستم مانع از ورود جامدات به لوله خروجی می شود.
6. پساب تصفیه شده وارد زمین زهکشی شده می شود.                
زمین زهکشی شده یک سطح وسیعی را ایجاد می کند که در آن باکتری ها می توانند رشد کنند و آب تصفیه شده به زمین تخلیه شود.
7. سوراخ های موجود در روی لوله های قرار گرفته بر زمین زهکشی شده اجازه نشت پساب را بر روی محیط شن اطراف می دهد. شن های اطراف لوله های موجود در زمین زهکشی شده، به جریان آب اجازه ورود به خاک و امکان رسیدن اکسیژن به باکتری ها را می دهند.
8. باکتری های هوازی در شن و خاک تجزیه مواد زائد را تکمیل می کنند.
9. آب تمیز به سفره های آب زیر زمینی نفوذ می کند.

عملکرد یک سیستم سپتیک تانک متداول
1. در نهایت همه آب مصرف شده در خانه ها (فاضلاب) توسط یک لوله جمع آوری می شود و به مخزن سپتک وارد می شود.
2. مخزن سپتیک تانک یک مخزن آب است که در داخل زمین دفن شده است و معمولا از جنس بتن، فایبرگلاس و پلی اتیلن ساخته می شود. وظیفه اصلی آن نگهداری فاضلاب به اندازه ی کافی است تا ذرات جامد در کف آن ته نشین شوند و روغن و چربی بر روی پساب شناور شوند. محفظه های خروجی T شکل مانع از خروج لجن و کف از این تانک می شوند و آب زلال شده توسط زمین های زهکشی شده اطراف در منطقه تخلیه می شود.
3. پساب تصفیه شده از تانک خارج و به زمین های زهکشی شده می ریزد.
4. زمین های زهکشی شده به صورت کم عمق (سطحی) روی خاک غیر اشباع قرار گرفته اند. فاضلاب پیش تصفیه شده توسط لوله ها به این زمین ها تخلیه می شوند و بعد وارد خاک می شوند که هدف از آن این است که اجازه داده می شود خاک و شن برای پساب همانند فیلتر عمل کنند. خاک توانایی پذیرش، تصفیه و دفع فاضلاب را دارد و در نهایت فاضلاب تصفیه شده از طریق خاک به سفره های آب های زیر زمینی منتقل می شوند. اگر زمین های زهکشی شده بیش از حد از پساب پر شوند باعث ایجاد سیل و جاری شدن فاضلاب در سطح زمین می شود.
5. در نهایت فاضلاب در خاک نفوذ می کند و به طور طبیعی باکتری های مضر و آلودگی ها از بین می روند.

اجزای تشکیل دهنده سپتیک تانک
1. سیستم ورودی فاضلاب: این سیستم شامل لوله خروجی از منزل یا همان لوله ورودی به سپتیک تانک و بافل می شود .قطر لوله ورودی نباید کمتر از 4 اینچ باشد.
2. سپتیک تانک: مخزن سپتیک معمولا دارای دو قسمت می باشد و این مخزن توسط یک دیواره جدا کننده به دو قسمت تقسیم می شود که وظیفه این دیواره جلوگیری از ورود لجن و چربی و روغن های شناور شده به مخزن زلال ساز (یا مخزن ثانویه) است. مخزن اولیه بزرگتر می باشد (چیزی در حدود دو برابر مخزن ثانویه)؛ چرا که میزان ته نشینی لجن در این تانک بیشتر بوده و علاوه بر این نقش یک مخزن متعادلساز را هم بازی می کند به همین دلیل اختصاص دادن حجم بیشتر به این تانک قابل توجیه است.
3. لوله خروج بیوگازها (Vent output): ازآنجایی که فرآیند تصفیه در سپتیک تانک به صورت بی هوازی است، شاهد تولید گاز متان در این سیستم هستیم. تخلیه این گاز به شدت حائز اهمیت می باشد و تخلیه آن از این قسمت می باشد.
4. سیستم خروجی از سپتیک تانک: شامل بافل و لوله خروجی از سیستم سپتیک تانک می باشد. قطر لوله خروجی نباید از قطر لوله ورودی کمتر باشد.
5. جعبه توزیع: جعبه توزیع فاضلاب را از لوله خروجی از سپتیک تانک دریافت و در زمین های زهکشی شده توزیع می کند این جعبه به شما اطمینان می دهد که پساب به صورت مساوی در زمین های زهکشی توزیع شده است. این جعبه دارای چندین دهانه برای لوله های خروجی از سپتیک تانک است که به زمین های زهکشی هدایت می شوند. اگر این جعبه به درستی کار نکند می تواند منجر به ناتوانی زمین های زهکشی در تصفیه به علت توزیع نامتناسب و نابرابر آن شود.
6. زمین های زهکش (Drainfield/Leachfield): در اطراف لوله های خروجی منطقه ای توسط شن زهکشی شده است که مانند فیلتر عمل کرده و امکان تصفیه پساب و انتقال آن به خاک زیر خود و سپس سفره های آب زیر زمینی را فراهم می کند. 

اگر یک سیستم سپتیک تانک به درستی طراحی و نصب شده باشد و بهره برداری از آن درست صورت گیرد، تنها در زمان بهره برداری نیاز به پمپ برای خارج کردن لجن و کف از آن است. اما برای بهره برداری درست از سیستم باید به نکات زیر توجه داشته باشیم:
• پسماند هایی که دیر و یا اصلا قابل تجزیه نیستند مثل ته سیگار، پوشک بچه، قهوه و... را نباید وارد این سیستم شوند.
• اگر به شدت از این سیستم استفاده شود و زباله زیادی به سیستم فرستاده شود بیشتر فضای اشغالی به زباله اختصاص پیدا می کند بنابراین نیاز به مدیریت فاضلاب ورودی به سیستم است.
• الیافی که از ماشین های لباس شویی و امثالش خارج می شود توسط باکتری ها تجزیه نمی شوند.
• مواد شیمیایی خانگی مثل شوینده ها و ضد عفونی کننده ها باعث مرگ باکتری ها می شوند. اکثر سیستم هامی توانند این مواد را تا میزان قابل قبولی مدیریت کنند اما هرچقدر کمتر استفاده شود عملکرد سیستم بهتر خواهد بود.
• ورود فاضلاب بیش از حد باعث کمتر شدن زمان ماند فاضلاب در سیستم می شود و این باعث کامل نشدن فرایند تصفیه می گردد.
• لجن بیش از حد باعث کاهش توانایی باکتری ها در تجزیه مواد آلی می شود و همچنین لجن مازاد می تواند به زمین های زهکشی شده وارد شود.
• لجن و کف باعث گرفتگی لوله ها می شود.
• ریشه های درختان و بوته های اطراف زمین های  زهکشی شده باید مسدود شوند تا آسیبی به سیستم وارد نکنند.
• خاک متراکم و شن های مسدود باعث جلوگیری از نفوذ پساب و رسیدن اکسیژن به باکتری های هوازی می شود.
توجه داشته باشید که بسیار ضروری است که لجن سپتیک تانک به موقع تخلیه شود.
پمپاژ، تجمع لجن و کف را از بین می برد که سبب کاهش فعالیت باکتری های داخل مخزن می شود. معمولا مخزن ها هر سال نیاز به تخلیه دارند اما این امکان هم وجود دارد که فاصله تخلیه مخزن دو یا سه سال طول بکشد. در هر صورت از کارشناس مربوطه بخواهید که به شما در خصوص زمان تخلیه مخزن توصیه هایی را داشته باشد.

مزایای استفاده از سپتیک تانک
1. با مصالح موجود در محل و در دسترس قابلیت ساخت و تعمیرات را دارد.
2. اگر به درستی استفاده شود مشکلی از نظر بو و حشرات مزاحم و مگس نخواهد داشت.
3. تکنولوژی ساده اما قوی دارد.
4. به انرژی الکتریکی احتیاجی ندارد.
5. به خاطر ساختار زیر زمینی که دارد به فضای کمی احتیاج دارد.
6. هزینه های اجرایی آن کم است.
7. عمر سرویس دهی آن زیاد است.
8. در برابر خوردگی مقاومت خوبی دارد.
9. از نظر هزینه و زمان مقرون به صرفه است.
10. قابلیت ساخت در ابعاد مختلف را داراست.
11. مقاومت خوب و قابل قبولی در برابر زلزله دارد.
12. مناسب جهت تصفیه فاضلاب واحدهای کوچک می باشد.

معایب استفاده از سپتیک تانک
1. پساب خروجی و لجن به تصفیه های بیشتری احتیاج دارند.
2. پاک کردن تانک به صورت دستی بسیار خطرناک است و باید حتما از کامیون های مکش و تخلیه برای آن استفاده کرد.
3. برای منتقل کردن زباله ها به واحد تصفیه به آب لوله کشی کافی و مداوم احتیاج است.
4. کاهش پاتوژن ها و مواد جامد و ارگانیک در این سیستم کم است.
5. به تخلیه دقیق و منظم لجن احتیاج است.
6. تنها مناسب برای مکان هایی با جمعیت کم و با سطح آب زیر زمینی پایین است که امکان وقوع سیل در آن نیست.

توصیه هایی برای ساخت و نصب مخزن سپتیک
یک مخزن سپتیک تانک برای ورود فاضلاب در مناطقی که توسعه نیافته اند و به شبکه فاضلاب شهری دسترسی ندارند استفاده می شوند. چون سپتیک تانک ها در داخل زمین ساخته می شوند بسیار ضروری است که سپتیک تانک خود را به نحوی بسازید که از انجام عملیات تصفیه در بلند مدت بدون ایجاد دردسر و خرابی اطمینان حاصل کنید، بنابراین نکات زیر را در هنگام نصب یک تانک رعایت کنید: 
1. طراحی سپتیک تانک: در هر پروژه ای همیشه وجود یک طرح پایه برای پیشبرد آن بسیار لازم و ضروری است. این بدین معنی است که وقتی شما در یک محل کار می کنید برنامه کاملا مشخصی دارید. یک سیستم سپتیک اگر قرار باشد بعد از انجام عملیات تصفیه وارد زمین شود شامل دو عنصر اصلی است، مخزن سپتیک و زمین زهکشی شده به عنوان محل تخلیه پساب. سیستم سپتیک عموما بر اساس تعداد افرادی که در یک خانه زندگی می کنند طراحی می شود. 
2. انتخاب درست یک سپتیک تانک مناسب: انتخاب یک سپتیک تانک مناسب با توجه به شرایط محل شما بسیار حائز اهمیت می باشد. سپتیک تانک ها به صورت معمول از بتن، پلی اتیلن و فایبر گلاس ساخته می شود. مخازن بتنی بسیار قوی هستند، اما برای حمل نیازمند جرثقیل هستند. همچنین لوله ها بعد از نصب سپتیک تانک وصل می شوند که این می تواند مشکلاتی از جهت درز اتصالات و یا نشت آن ایجاد کند. امروزه بیشتر از مخازن فایبر گلاس و پلی اتیلنی استفاده می شود. این مخازن سبک تر و حمل و نقل آن ها آسان تر است. اما در مناطقی که سطح آب زیر زمینی بالاست ممکن است مشکل ساز باشند بنابراین انتخاب یک سپتیک تانک مناسب با توجه به شرایط محل بسیار اهمیت دارد. 
3. نصب سپتیک تانک: بسیاری از مردم از جهت صرفه جویی در هزینه ترجیح می دهند که خودشان مسیر نصب مخزن را طی کنند، اما این امر که کار زهکشی و تمام مراحل مطابق استاندارد ها پیش رود بسیار مهم است، بنابراین توصیه می کنیم اگر در این زمینه تخصص کافی ندارید از متخصصان حرفه ای کمک بگیرید.
4. تهویه: تهویه مناسب اغلب در هنگام نصب یک سپتیک تانک نادیده گرفته می شود و این امر می تواند موجب ایجاد بو در محل شود. 
5. تعمیر و نگهداری: زمانی که شما سیستم سپتیک خود را نصب کردید لازم است که در آینده نیز از آن نگهداری کنید. در زمان معین لجن آن را تخلیه کنید. سیستم سپتیک تانک بخش مهمی از ساختمان شما محسوب می شود بنابراین مراقبت و نگهداری از آن به طور مرتب و روتین توصیه می شود.