مصرف آب آشامیدنی ساده ترین راه جذب نیترات توسط انسان است. غلظت بالای نیترات در آب آشامیدنی عوارض سوء برای سلامتی انسان ها دارد. نیترات (NO3) ترکیبی از نیتروژن (N) و اکسیژن (O) است که به تنهایی جزء بی ضرری از غذا و آب هستند.
نیترات (NO3) هنگامی شکل می گیرد که میکروارگانیسم های گیاهی ، کودها، گیاهان پوسیده، کودهای کشاورزی یا دیگر بقایای گیاهی را تجزیه می کنند. معمولا گیاهان این نیترات را جذب می کنند اما گاهی باران یا آبیاری می تواند آنها را به درون آب زیرزمینی روانه کند. اگرچه نیترات به طور طبیعی در آب های زیر زمینی وجود دارد اما به نظر می رسد دربیشتر موارد مقادیر بالاتر آن درنتیجه فعالیت های انسانی باشد.
نیتراتی که در زمین های کشاورزی به عنوان کود ریخته می شود سبب افزایش این ماده در خاک و آب های جاری می شود. گیاهان برای تامین موادغذایی مورد نیاز خود، از نیترات موجود درخاک استفاده کرده و ممکن است نیترات را دربرگ ها و ساقه های خود انباشته کنند و به علت قابلیت و تحرک بالای آن، نیترات می تواند به درون آب های زیرزمینی شسته شود و از طریق آب های جاری و غذاها، نیترات به بدن انسان وارد می شود .
آیا نیترات برای انسان ضرر دارد؟
افزایش سطح نیترات در مواد غذایی و آب آشامیدنی موجب می شود که نیترات به ترکیبات دیگری چون نیتریت (NO2)، و نیترو سامین تبدیل شود که این ترکیبات سمی و سرطان زا و بسیار مضر و خطرناک برای سلامت انسان هستند.
منابع متداول نیترات عبارتند از :
کودها یا کودهای شیمیایی
فاضلاب و لجن های شهری
تثبیت نیتروژن از اتمسفر توسط بقولات ، باکتری ها و رعد و برق
اثرات نیترات درسلامتی افراد:
سطوح بالای نیترات در آب می تواند سبب بیماری متهموگلوبینمیا (Methomoglobinemia) یا سندرم کودک آبی شود که به خصوص در نوزادان کمتر از 6 ماه یافت می شود. اسید معده در یک نوزاد به قدرت یک کودک بزرگتر یا جوانان نیست. این سبب افزایش نوعی باکتری می شود که می تواند نیترات (NO3) را به نیتریت (NO2) تبدیل کند. اجازه ندهید کودکان آبی بنوشند که بیش از 10 میلی گرم در لیتر نیترات دارد.
استاندارد نیترات در آب آشامیدنی :
پس از اجلاس سازمان بهداشت جهانی (WHO) سال 1970 در ژنو استاندارد های آب آشامیدنی تعیین و خطرات ناشی از حضور نیترات بیش از این استانداردها عنوان شد.
توصیه شده زیر 50 mg/L
قابل قبول از 50 – 100 mg/L
خطرناک بالاتر از 100 mg/L
حذف نیترات موجود در آب آشامیدنی :
هنگامی که یک منبع تأمین آب آشامیدنی آلوده به نیترات شد بهتر است به جای استفاده از بطری های آب آشامیدنی جهت مصارف شرب و پخت و پز به تصفیه آب قبل از استفاده از آن بپردازیم . در دراز مدت جلوگیری از آلودگی نیترات در منبع مؤثرتر از درمان آن است.
جهت حذف نیترات از آب آشامیدنی بسته به اینکه منبع تأمین آب درچه مقیاسی ( کوچک ، متوسط ) باشد از روش های زیر استفاده می شود:
- تبادل یونی
- اسمز معکوس
- نیترات زدایی بیولوژیکی
- نیترات زدایی با احیای کاتالیتیکی
- نیترات زدایی شیمیایی و الکترودیالیز
جهت مطالعه مقاله آب دیونیزه در آب کالا کلیک کنید.
تبادل یونی :
تبادل یونی بهترین انتخاب برای حذف نیترات از آب های زیر زمینی که حاویی مقادیر اندکی از ترکیبات آلی محلول هستند می باشد در این روش رزین های سدیمی که به عنوان رزین های پایه معروفند سختی آب که شامل یون های کلسیم و منیزیم اند را از آب حذف کرده و در عوض آن سدیم آزاد می نماید در این روش ذکر این نکته ضروری است که مجموع آنیون و کاتیون های آب ثابت می ماند و فقط نوع یون ها عوض می شود.
در روش مبادله یونی، مقادیر بالای ترکیبات آلی محلول در آب باعث پر شدن ظرفیت مبادله می شود که این ایراد در روش اسمز معکوس نیز وجود دارد، اسمز معکوس نیازمند مصرف انرژی بالایی برای غلبه بر جریان طبیعی است بنابراین از لحاظ برآورد هزینه های اقتصادی در مقایسه با سایر روش ها پر هزینه تر است.
در هر صورت روش تبادل یونی بهترین ، ساده ترین، آسان ترین و اقتصادی ترین روش نسبت به روش های ذکر شده برای حذف آلودگی نیترات در آب های آشامیدنی است.
مقاله آب سخت چیست؟ را در آب کالا بخوانید.
مطالب مرتبط :
رزین چیست؟