فاضلاب و خصوصیات آن

با توسعه شهرها و افزایش جمعیت آنها و گسترش صنایع روز به روز بر اهمیت کنترل آلودگی محیط زیست افزوده می گردد. فاضلاب ها یکی از عوامل آلودگی محیط زیست هستند که می باید آنها را به طریق بهداشتی جمع آوری، تصفیه و مجددا به گردش آب در طبیعت برگرداند.
فاضلاب ها مقدار زیادی مواد خارجی دارند و فاضلاب خانگی از تهیه غذا، نظافت منزل، شستشوی ترشحات و فضولات بدن ناشی می شود. عملیات صنعتی باعث آلودگی آب می شود، زیرا بعضی از محصولات اصلی و فرعی صنعتی به طور عمدی یا غیر عمدی وارد آب می شوند. برای مثال، در صنعت کاغذسازی لیگنین و قندهای چوب که تقریبا نیمی از وزن چوب را تشکیل می دهند در آب حل شده و با فاضلاب دفع می شوند. در صنعت تهیه مواد شیمیایی نفتی، 2-0.5 درصد محصول نهایی وارد فاضلاب کارخانه می شود.
فاضلاب های سطحی در نتیجه بارندگی های شدید و به علت کاهش شدید نفوذپذیری سطح خیابان ها و پشت بام ها است که پس از شستشوی خیابان ها و آلوده شدن مواد آلی و معدنی وارد شبکه فاضلاب شهری می شوند. بنابراین فاضلاب شهری علاوه بر فاضلاب های خانگی مقداری از فاضلاب های مغازه ها، فروشگاه ها، تعمیرگاه ها، کارگاه ها، رستوران ها و موسساتی مانند آنها را نیز دارد.

خصوصیات آلودگی آب

معمولا خصوصیات آلودگی آب را به شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی تقسیم می کنند.

خصوصیات شیمیایی فاضلاب

معمولا مقداری مواد شیمیایی در اثر مصارف صنعتی و خانگی وارد آب می شود. مواد آلی و نمک های معدنی در آب حل شده به صورت ذرات معلق یا کلوئیدی در آن در می آیند. مواد آلی آب به عنوان منبع غذایی بسیاری از میکروب ها مورد استفاده قرار می گیرد که در این روند میکروب ها از اکسیژن محلول آب برای تجزیه مواد آلی آب استفاده می کنند. مواد آلی تام آب برحسب معادل اکسیژن لازم برای تبدیل مواد آلی به دی اکسید کربن اندازه گیری می شوند (BOD). تمام مواد آلی به طور طبیعی و آسان به آب و دی اکسید کربن تجزیه نمی شوند. BOD یک سنجش میکروبی است که نشانگر سرعت تجزیه مواد آلی آب است و ضمنا مقدار اکسیژن موردنیاز میکروب ها برای مصرف مواد آلی را تعیین می کند. معمولا آزمایش BOD را در یک دوره پنج روزه انجام می دهند. تعیین مقدار اکسیژن موردنیاز شیمیایی (COD) در دو ساعت انجام گرفته و نتایج سریع به دست می آید و اغلب از روش تغییر یافته ای که تقریبا 5 دقیقه به طول می انجامد استفاده می شود تا بدین ترتیب مشکل زمان طولانی آزمایش BOD برطرف شود. بسیاری از مواد آلی وجود دارند که میکروب ها به آسانی نمی توانند آنها را تجزیه کنند در صورتی که در حضور اسید سولفوریک در نقطه جوش به راحتی اکسید می شوند. بنابراین لازم است که به طور تجربی BOD و COD به یکدیگر ارتباط داده شوند. کربن آلی تام (TOG) روش دیگری است برای تعیین آلودگی آلی آب که با دستگاه های خودکار اندازه گیری می شود.
نوع آلوده کننده های شیمیایی صنایع با یکدیگر متفاوت است و به آسانی نمی توان آلوده کننده ها را برای تمام صنایع به طور یکسان تعیین کرد.

خصوصیات فیزیکی فاضلاب

به طورکلی درجه گرمای فاضلاب های خانگی بیشتر از درجه حرارت آب در همان محیط است و معمولا کدر، خاکستری رنگ و در حالت تازگی بوی یک نوع کروزن می دهند.

خصوصیات بیولوژیکی فاضلاب

روزانه هر فرد تقریبا دویست میلیارد میکروب دفع می کند که میزان دفع میکروب های بیماری زا بستگی به وضعیت سلامتی فرد دارد و حتی افراد سالم نیز به طور قابل توجهی میکروارگانیسم های بیماری زا دفع می کنند. هر میلی لیتر فاضلاب خانگی خام حاوی میلیون ها میکروب است. در مقررات بهداشتی، اغلب تعداد باکتری ها مبنای قضاوت وضع بهداشتی آب های قابل شرب، استخر ها و پلاژهای شنا و صید غذاهای دریایی است زیرا که فاضلاب های خانگی که به دریاچه ها و دریاها می ریزند باعث آلودگی آب آنها شده و خطری جدی برای سلامتی استفاده کنندگان به وجود می آورند.