تصفیه فاضلاب

امروزه توسعه سریع صنایع و بکارگیری صدها ترکیب شیمیایی جدید در آنها باعث پیدایش مقادیر عظیم فاضلاب صنعتی گردیده که تخلیه آنها به محیط زیست مخصوصاً جریان های آب، آلودگی های شدیدی را بوجود آورده است.
مهمترین هدف تصفیه فاضلاب اصلاح کیفیت آن به نحوی است که مصرف فاضلاب تصفیه شده یا دفع آن به محیط زیست ، بدون اشکال و بدون برهم زدن وضع اکوسیستم محیط دریافت کننده آن امکان پذیر باشد.

به فاضلاب هایی که در نتیجه فعالیت های روزمره انسانی تولید می شود،فاضلاب های انسانی می گویند.از آنجا که بخش عمده ای از آب در فعالیت های انسانی برای مصارف بهداشتی بکار می رود، به این فاضلاب ها، فاضلاب های بهداشتی نیز گفته می شود.کیفیت و مقدار بار آلودگی این فاضلاب ها بسیار متأثر از فرهنگ عمومی و روش زندگی انسان در هر منطقه می باشد اما در عین حال تغییرات کیفی آنها در سطح یک منطقه محدود معمولاً بسیار کم است.

فاضلاب صنعتی همانطور که از نام آن پیداست در نتیجه کاربرد آب در بخش های مختلف صنعتی همچون صنایع لبنی، صنایع آبکاری و رنگرزی، کشتارگاه ها، دام پروری ها، کارواش، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و .... تولید می گردد.

پساب ناشی از کشتار حیوان و شستشوی لاشه گوسفند و گاو دارای چربی و خون و مایعات و جامدات داخل بدن حیوان می باشد و بسیار شبیه به فاضلاب خانگی است ولی از غلظت بیشتری برخوردارند. این نوع فاضلابها بطور کلی از مواد آلی تشکیل شده اند و حاوی مواد معلق و جامد بسیار زیادی هستند. از مهمترین شاخصهای آلودگی فاضلاب این صنایع بالا بودن میزان  TDS، BOD و COD ، رنگ و کدورت و آلاینده های میکروبی می باشد.

فاضلاب صنایع دارویی یکی از انواع فاضلاب های صنعتی خاص میباشد که با توجه به نوع و گستره داروهای تولید شده در هر کارخانه ماهیت فاضلاب تولیدی نیز متفاوت و متغیر است.  بررسی فاضلاب های تولیدی صنایع دارویی حاکی از آن است که میزان COD  محلول در این پساب ها معمولا بسیار زیاد بوده و اکثرا از نوع دیرتجزیه پذیر به لحاظ زیستی می باشند. با توجه به ماهیت خاص فاضلاب صنایع داروسازی معمولا از روش های تصفیه تلفیقی شیمیایی – بیولوژیکی و همچنین از روش های تصفیه پیشرفته برای این دسته از فاضلاب ها استفاده می شود.

فاضلاب صنعت نساجی به طور معمول مربوط به بخش شستشوی اولیه، رنگرزی و شستشوی پس از رنگرزی می باشد. با توجه به اینکه پساب صنایع نساجی معمولا ترکیب رقیقی از مواد شیمیایی مختلف مصرفی در این صنعت، از جمله دترجنت ها، مواد سفید کننده، رنگ های مختلف و غیره... می باشد، روش تصفیه و حذف آلاینده های این صنعت نیز باید با توجه به تصفیه پذیری آلاینده ها صورت بگیرد. به طور کلی می توان گفت که در همه پساب های نساجی مشکل رنگ و مواد معلق و شناور و ترکیبات معدنی وجود دارد. لذا در تصفیه پساب های صنعت نساجی معمولاً تلفیقی از روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی استفاده می شود.

فاضلاب صنایع تولید لبنیات از جمله فاضلاب های صنعتی با بار آلی بالا محسوب می شود و کارخانجات مختلف با توجه به نوع تولید، میزان تولید و حتی موقعیت محلی خود فاضلاب و پساب های صنعتی با مشخصات متفاوتی را ایجاد می کنند. این فاضلاب ها دارایCOD  در حد 8000 تا 10000 میلی گرم در لیتر میباشد و به همین دلیل سهم بسیار مهمی در آلودگی محیط زیست محیط دارند. با توجه به نوع فاضلاب روش های مختلفی برای تصفیه آن وجود دارد که انتخاب روش تصفیه تابع تنوع محصولات تولیدی در کارخانه و آنالیز دقیق نمونه فاضلاب می باشد.

صنایع سلولزی و کاغذسازی مقادیر زیادی آب مصرف کرده و به همان مقدار پساب تولید می کنند. پساب این صنایع دارای COD و سمیت بالایی می باشند و تخلیه آنها، مقادیر زیادی آلاینده های مضر را وارد محیط زیست می نماید. بیش از 250 ماده شیمیایی در پساب هایی که طی مراحل مختلف کاغذسازی تولید می شوند شناسایی شده است.

صنعت چرم سازی یکی از صنایع بسیار آلاینده محسوب میگردد. علاوه بر ضایعات جامد پوست، پساب این صنعت آلوده به انواع ضایعات طبیعی، مواد شیمیایی و ترکیبات خطرناک میباشد که از این میان ترکیبات کروم و سولفیدها نقش مهم تری دارند. علاوه بر آلاینده های شیمیایی، پساب این صنعت معمولا غنی از انواع میکروب های خطرناک از قبیل میکروب بروسلا، آنتراکس(سیاه زخم) و انگل های مختلف است که همراه با حیوان کشتار شده وارد پساب شده و باعث آلودگی میکروبی می گردد. لذا در تصفیه پساب های صنعت چرم سازی معمولاً تلفیقی از روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی استفاده می شود.

یکی از آلوده ترین فاضلاب های صنعتی کشور مربوط به فاضلاب صنایع فلزی شامل فاضلاب واحد نورد سرد، نورد گرم و گالوانیزه می باشد. از مهمترین عناصر مضر موجود در این نوع فاضلاب ها می توان به فلزات سنگین، روغن و اسیدیته اشاره نمود. سیستم تصفیه فاضلاب طراحی شده باید قادر به حذف آلاینده های فوق در جهت نیل به استانداردهای مصوب سازمان حفاظت محیط زیست باشد.

مشخصات فاضلاب مربوط به قسمت های مختلف کارخانجات قند، متناسب با نوع فرایند، منطقه و مواد اولیه مصرفی و ... بسیار متفاوت است. در تصفیه فاضلاب مربوط به صنعت قند و شکر اولین گزینه بازیابی و استفاده مجدد آب در قسمت های مختلف فرآیند است. در تصفیه فاضلاب این صنایع معمولاً از تلفیق روش های فیزیکی و بیولوژیکی استفاده می شود و با انتخاب روش مناسب تصفیه می توان درصد بالایی از آب مصرفی در واحدهای مختلف را بازیافت کرده و درنتیجه هزینه های مربوط به تامین آب را کاهش داد.

کارخانجات تولید کننده مواد شوینده یکی از منابع عمده و متمرکز ورود فاضلاب های حاوی مواد شوینده به محیط به شمار می روند. ورود فاضلاب حاوی مواد شوینده به منابع آب های طبیعی باعث آلودگی آنها شده و این منابع را غیرقابل استفاده می سازد. ورود این فاضلاب ها به منابع آب سطحی، به دلیل دارا بودن فسفر زیاد باعث کاهش شدید اکسیژن محلول و رشد بی رویه جلبک ها می شود. همچنین ورود فاضلاب های صنایع شوینده به تصفیه خانه های فاضلاب باعث بروز اختلال شدید در فرایندهای تصفیه، به ویژه فرایندهای بیولوژیکی تصفیه می شود. در مجموع این دسته از فاضلاب ها در صورت عدم تصفیه مناسب خسارت زیادی را به اکوسیستم های طبیعی محیط وارد می کنند.

کارخانجات تولید کننده کنسرو ماهی فاضلاب های بسیار غلیظی تولید می کنند که بار آلودگی بسیار بالایی داشته و با استفاده از روش های معمول و رایج تصفیه نمی توان بار آلودگی این فاضلاب ها را تا حد استاندارد های تخلیه زیست محیطی کاهش داد. لذا تصفیه این دسته از فاضلاب ها نیازمند بکارگیری روش های نوین و تلفیقی می باشد. این فاضلاب ها بطور عمده دارای مقادیر بالایی مواد پروتئینی و چربی می باشند که تصفیه آنها را دچار مشکل می نماید. از طرفی قرار گرفتن این صنایع در شهرهای ساحلی و تخلیه فاضلاب به دریا باعث وارد آمدن صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست می گردد.