هر سیستم غشایی نظیر سیستم RO به طور طبیعی بر اثر مواد معلق موجود در آب خوراک دچار فولینگ می شود.
این مواد معلق شامل لجن های ریز، اسیدهای هیومیک و فالویک است که عمدتا در منابع آب های سطحی دیده می شود. با تغلیظ این مواد در سیستم RO بر اثر تجمع ذرات بر نیروهای سطحی مشابه که مواد معلق را از هم جدا نگه می دارند فایق آمده و به ذرات به اندازه کافی درشت تبدیل شده و قادر به ته نشینی در سطح غشا می شوند. با نشستن این ذرات روی سطح غشا نیروهای جاذب سطحی هم به چسبیدن آنها به سطح غشا کمک می نمایند. نهایتا این ذرات تجمع یافته، بر کارکرد نرمال RO به ویژه میزان نرخ جریان محصول نرمال اثر منفی می گذارد. با توجه به وقت و هزینه ای که باید صرف تمیزکاری سیستم شود، کاهش دفعات نیاز به شستشوی یک سیستم RO ضروری می باشد. این کار با روش های متعددی نظیر شفافسازی کامل آب خوراک در بالادست سیستم RO، عبور از بسترهای فیلترهای شنی و عبور آب خوراک از فیلترهای کربن فعال و فیلترهای میکرونی کارتریج انجام پذیر می باشد.
شفافسازی و فیلتراسیون آب ورودی سیستم های آب شیرین کن RO
شفافسازی آب و جداسازی مواد معلق از آن ( بوسیله فرایندهای انعقاد و لخته سازی در کلاریفایرها و عبور آب از بسترهای مختلف فیلترهای شنی ) از روش های متداول در صنعت تصفیه آب می باشد. از آنجا که در کتب مختلف تصفیه آب و فاضلاب به تفضیل پیرامون شرایط کلاریفایرها، انواع روش های فیلتراسیون فشاری و ثقلی، اصول طراحی آنها و نحوه چیدن لایه های بستر و بهره برداری صحیح از این سیستم ها بحث شده اند، در اینجا فقط پیرامون فیلترهای کربن فعال و فیلترهای کارتریج که تقریبا از اجزا لاینفک سیستم های پیش تصفیه RO هستند، بحث می شود و پیرامون فیلترهای شنی و کلاریفایرها مشتاقان را به منابع در دسترس در این زمینه ارجاع می دهیم.
گاهی اوقات در فرایند شفافسازی برای خنثی نمودن بار منفی مواد معلق بسیار ریز از یک پلیمر کاتیونی با بار مثبت استفاده می کنند. این مواد همچنین به عنوان لخته ساز عمل نموده و زمینه تجمع و ته نشینی توده ای از مواد معلق را فراهم می آورند.
تا قبل از توسعه تکنولوژی اسمز معکوس تزریق پلیمر کاتیونیک روشی معمول در کاهش غلظت مواد معلق در واحدهای پیش تصفیه آب به شمار می رفت. متاسفانه بکارگیری این روش در واحدهای تصفیه آب شامل سیستم اسمز معکوس کمکی به جلوگیری از فولینگ غشاهای RO نمی نماید. اگرچه تزریق یک پلیمر کاتیونی در کاهش مواد معلق در آب خوراک RO موثر است، لیکن به شدت نرخ فولینگ غشاها را افزایش می دهد.
بسترهای فیلتر شنی در پایین دست کلاریفایر قادر به گرفتن تمام ماده منعقد کننده پلیمری نمی باشند. با توجه به ماهیت آنیونیک سطح اکثر غشاهای RO مقادیر ناچیز عبوری از پلیمر کاتیونی جذب سطح آنیونیک غشاهای RO خواهد شد. این موضوع خصوصا در مورد غشاهای از جنس پلی آمید که دارای بار منفی قوی هستند، صادق است. با جذب و چسبیدن ماده پلیمر کاتیونی به سطح غشا آنیونی جداسازی آن تقریبا غیر ممکن می شود. همچنین پلیمر کاتیونی با مواد باز دارنده ترسیب واکنش می دهد، زیرا مواد بازدارنده ترسیب عموما ماهیت آنیونی ( بار منفی ) داشته و متمایل به واکنش با پلیمر با ماهیت کاتیونی ( بار مثبت ) می باشد. حاصل این ترکیب یک کمپلکس غیر محلول است که خود باعث فولینگ سطح غشا می شود. معمولا تمیز کاری سطح غشا از این کمپلکس بسیار دشوار است.
معمولا برای شستشوی این سیستم ها از محلول های شیمیایی خورنده استفاده می شود و پس از شستشو میزان فلوی نرمال سیستم 20-5% کاهش یافته و اختلاف فشار دو سر سیستم ( اختلاف فشار بین فشار جریان خوراک و جریان غلیظ RO ) 40-30% افزایش می یابد. در اکثر مواردی که سطح غشا RO بوسیله یک پلیمر کاتیونی در حال فولینگ است، جداسازی کامل پلیمر از سطح غشا غیرممکن می باشد. متانول از جمله مواد بکاررفته در عملیات شستشوی شیمیایی غشا آلوده به پلیمر کاتیونی می باشد. اما باید قبل از کاربرد آن با سازندگان مشورت نمود. معمولا اگر یک سیستم RO با خوراک با مواد معلق اندکی بیش از شرایط طراحی هم کار کند، بهتر از استفاده یک پلیمر کاتیونی برای کاهش مواد معلق می باشد. بهرحال اگر الزاما از یک پلیمر کاتیونی در شفاف سازی آب خوراک سیستم RO استفاده می شود، وجود بسترهای تبادل یونی نرم کننده بعد از فیلترهای شنی و قبل از فیلترهای کارتریج الزامی خواهد بود.
مقاله مرتبط :
کاربرد فیلتر ممبران