آب کشاورزی + حد مجاز پارامترهای موجود در آب کشاورزی

استفاده از فاضلاب انسانی در کشاورزی با هدف آبیاری محصولات و حاصلخیز کردن خاک از گذشته رواج داشته است. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در کشورهایی مانند آلمان، انگلیس و آمریکا مهم ترین روش دفع فاضلاب، تخلیه آن در زمین های کشاورزی بود. در ایران نیز در عهد صفویه از فضولات انسانی در اصفهان به عنوان کود در زمین های حاشیه شهر استفاده می شد. سال 1996 در ژاپن نزدیک به 13 میلیون متر مکعب فاضلاب تصفیه شده در آبیاری مصرف شده است. در کشورهای خاورمیانه که اکثر آنها در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار دارند و با معضل کم آبی مواجه اند، استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی اهمیت بیشتری دارد، زیرا در اغلب این کشورها، بخش کشاورزی مهم ترین مصرف کننده آب است. مراکش، اردن، عربستان، عمان، پاکستان و امارات متحده عربی، هر یک طرح هایی را برای کاربرد دوباره فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی در دست اجرا دارند. در حال حاضر در بسیاری از شهرهای ایران، فاضلاب های خانگی و روان آب های سطحی و گاه پساب های صنعتی پس از خروج از شهر، در زمین های کشاورزی پایین دست استفاده می شوند. برای مثال آلودگی روان آب های سطحی شهر و پساب کارخانجات و فاضلاب ها در نهر فیروزآباد تهران تخلیه می شود و سال های متمادی است که برای آبیاری محصولات کشاورزی زمین های جنوب شهر تهران به کار می رود. باید توجه داشت که شرط استفاده موفق از فاضلاب و پساب در کشاورزی، درنظر گرفتن اثرات آن بر محیط زیست و محصولات کشاورزی و بهداشتی و تندرستی انسان ها می باشد. در غیر این صورت طبیعت و جوامع انسانی آسیب می بینند.

استاندارد آب کشاورزی

استاندارد آب کشاورزی با مقایسه شاخص های BOD5، کلیفرم مدفوعی، COD، کروم شش ظرفیتی، سرب، کبالت، آرسنیک و کادمیوم است. قبرس استانداردهای فاضلاب خانگی تصفیه شده برای آبیاری برای محصولات گوناگون کشاورزی را در چهار شاخص BOD، SS، کلیفرم مدفوعی و نماتد منتشر کرده است.

حد مجاز پارامترهای موجود در آب کشاورزی

برخی از این شاخص ها را بررسی می کنیم:

استاندارد TDS و شوری آب کشاورزی

غلظت کل مواد محلول (TDS): یکی از مهم ترین شاخص های تشخیص کیفیت آب کشاورزی، غلظت کل مواد محلول است. نمک های محلول در آب با شوری خاک در ارتباط هستند و بر این اساس، رشد گیاه، عملکرد و کیفیت محصولات از کل نمک های محلول در آب تاثیر می پذیرد.

هدایت الکتریکی یا ec آب کشاورزی

هدایت الکتریکی (EC): برای نشان دادن غلظت یون های موجود در آب از هدایت الکتریکی استفاده می شود که به طور مستقیم با مجموع آنیون ها و کاتیون های حاصل از تجزیه مواد شیمیایی مرتبط است و در حالت عمومی با غلظت کل نمک ها مطابقت می کند.

نسبت جذبی سدیم (SAR) در آب کشاورزی

سدیم به دلیل تاثیر بر خاک، یکی از مهم ترین کاتیون ها در استاندارد آب کشاورزی است. سدیم تبادلی تمایل به پراکنش خاک دارد و باعث کاهش سرعت نفوذ آب و هوا در خاک می شود. مطمئن ترین شاخص تعیین میزان تاثیر آب آبیاری بر افرایش سدیم تبادلی خاک نسبت جذبی سدیم یا SAR است.

یون های سمی در آب کشاورزی

حد مجاز کلر در آب کشاورزی

سدیم، کلر و بور از مهم ترین یون های سمی هستند. غلظت بالاتر از حدمجاز این یون ها باعث اختلال در عملکرد ریشه، کاهش عملکرد محصول، تغییر شکل ظاهری و حتی مرگ گیاه می شود. حداقل میزان مجاز کلر مانده در آب کشاورزی، 0.2 میلی گرم در لیتر پس از 2 ساعت کلرزنی است. 

اگر نمی دانید بور چیست می توانید مقاله آب کالا را در این زمینه مطالعه کنید.

کلیفرم و کلیفرم های مدفوعی در آب کشاورزی

ارگانیسم های گروه کلیفرم در باکتریولوژی آب به ارگانیسم های هوازی، بی هوازی، اختیاری، گرم منفی، بدون اسپور و باکتری های میله ای شکل اطلاق می شوند که در مدت 48 ساعت و درجه حرارت 35 درجه سانتیگراد، لاکتوز را تخمیر و گاز تولید می کنند. در فاضلاب، بیشتر کلبسیلا و سیتروباکتر وجود دارد. کلیفرم های مدفوعی زیر گروه کلیفرم ها هستند و شواهد قوی تری را برای بیان حضور احتمالی پاتوژن های مدفوعی، فراهم می کنند.

CODو BOD آب کشاورزی

BOD5 و BOD: COD به مقدار میلیگرم اکسیژنی گفته می شود که باکتری های هوازی در پنج روز نخست، مواد آلی موجود در یک لیتر فاضلاب را در گرمای 20 درجه سانتیگراد اکسید می کنند. این شاخص نشان دهنده درجه آلودگی آب یا فاضلاب است. در این روش برای اکسیداسیون مواد آلی و مواد اکسیدشونده ای که در فاضلاب یافت می شوند از اکسیدکننده های قوی مانند پتاسیم و دی کرومات پتاسیم استفاده می شود.

ویژگی های پساب های صنعتی

پساب صنعتی نباید حاوی لجن، مواد شناور بزرگ تر از 0/8 میلیمتر و ترکیبات روغنی قابل رویت باشد. اسیدیته پساب (pH) به نوع خاک پذیرنده بستگی دارد و باید بین 8/5 – 6 باشد. اکسیژن محلول پساب نباید کمتر از 6 میلیگرم بر لیتر در حداقل 16 ساعت از شبانه روز بوده و در دیگر ساعات نباید کمتر از 5 میلیگرم بر لیتر و مقدار BOD پنج روزه حداکثر باید 100 میلیگرم در لیتر باشد. مقدار COD حداکثر باید تا 200 میلیگرم بر لیتر باشد. بر پایه حداقل 5 نمونه گیری ظرف 30 روز، تعداد کلیفرم های مدفوعی نباید از 200 عدد در 100 میلی لیتر تجاوز کند. اگرچه حداکثر تا 10 درصد نمونه های ماهیانه پساب صنعتی می تواند تعداد 400 کلیفرم در 100 میلی لیتر نمونه داشته باشد. مجموع میکروب های کلیفرم نباید بیشتر از 1000 عدد در 100 میلی لیتر نمونه پساب باشد. درجه حرارت پساب صنعتی هنگام تخلیه باید در حدی باشد که تغییرات غیرعادی موثر بر حیات گیاهی منطقه ایجاد نکند. حداکثر درجه حرارت مجاز 30 درجه سانتیگراد است. نسبت جذبی سدیم از لحاظ نفوذپذیری آب، تهویه هوا و میزان کلرور و بور از نظر تولید مسمومیت گیاهی اهمیت دارد.

اثرات آبیاری با پساب ها

به استفاده از پساب ها از سه جنبه توجه می شود: تاثیر پساب روی خاک، تاثیر روی محصولات کشاورزی و احتمال آلوده کردن آب های سطحی و زیرزمینی.

تاثیر پساب روی خاک شامل ایجاد تغییرات در حاصلخیزی و شوری خاک، فلزات سنگین و آلاینده های آلی می باشد. تاثیر آن بر محصولات کشاورزی از جنبه میزان محصول و کیفیت محصول مورد توجه است. استفاده از فاضلاب های تصفیه شده در کشاورزی مزایای فراوانی دارد، از جمله کاهش فشار بر منابع آب، کاهش هزینه آب کشاورزی، کاهش هزینه کود کشاورزی، افزایش محصولات، کاهش آلودگی محیط زیست، تقویت منابع آب و دسترسی به منابع آب با کیفیت بالاتر برای مصارف شرب و بهداشت.

مقاله شیرابه زباله را در آب کالا بخوانید.

مطالب مرتبط :

آب خاکستری چیست؟